Globalne ocieplenie sprzyja komarom. Warto się chronić

2024-06-25

Denga, wirus Zachodniego Nilu czy gorączka chikungunya coraz bardziej zagrażają Europejczykom. Wszystko przez postępujące zmiany klimatyczne, które sprzyjają rozprzestrzenianiu się inwazyjnych gatunków komarów. Eksperci podkreślają, że musimy nauczyć się przed nimi chronić.

Globalne ocieplenie a inwazja komarów

Za nami najcieplejsza dekada w historii Ziemi. Tak określono lata 2011-2020 w opublikowanej niedawno kolejnej części raportu oceniającego Międzyrządowego Panelu ds. Zmian Klimatu (IPCC).

W tym czasie w Polsce odnotowywano rocznie średnio 13 dni z temperaturą wynoszącą co najmniej 30 stopni Celsjusza. W latach 70. XX wieku były to maksymalnie 4 dni.

Klimat bezapelacyjnie się ociepla, a powodem tego zjawiska jest działalność człowieka. Wśród skutków globalnego ocieplenia wymienia się najczęściej występowanie ekstremalnych zjawisk pogodowych, susze i powodzie oraz topnienie lodowców.

Coraz głośniej mówi się jednak o inwazji chorób tropikalnych przenoszonych przez komary. Jeszcze do niedawna takie choroby, jak denga, wirus Zachodniego Nilu czy gorączka chikungunya, występowały w krajach Afryki i Azji.

Teraz zaczynają rozprzestrzeniać się w Europie z powodu globalnego ocieplenia, które sprzyja zarówno wzrostowi populacji komarów, jaki i namnażaniu się wirusów przenoszonych przez owady.

fot. Jane Stroebel on Unsplash

Choroby coraz mniej tropikalne

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że liczba przypadków dengi wzrosła od 2000 roku niemal ośmiokrotnie.

Z kolei eksperci Europejskiego Centrum Prewencji i Kontroli Chorób (ECDC) ostrzegają, że komary tygrysie (Aedes albopictus), które są odpowiedzialne za zachorowania na dengę i gorączkę chikungunya, w 2023 roku wykryto już w 13 krajach europejskich, a dekadę temu występowały w jedynie w ośmiu.

Na Cyprze natomiast pojawiły się komary egipskie (Aedes aegypti), przenoszące zarazki wywołujące żółtą febrę oraz gorączkę Zachodniego Nilu.

– W ostatnich latach obserwujemy rozprzestrzenianie się inwazyjnych gatunków komarów na tereny, na których wcześniej nie występowały – podkreśla dyrektor ECDC Andrea Ammon (cytowany przez Polską Agencję Prasową). – Konieczna jest lepsza kontrola populacji komarów, ale musimy też lepiej się przed nimi chronić.

Odstraszające repelenty

Jak zatem chronić się przed komarami? Możemy wybierać pośród różnorodnych preparatów przeciw owadom i insektom, w tym do ochrony osobistej, czyli repelentów, a dodatkowo zabezpieczać dom przed dostaniem się owadów do środka za pomocą moskitier, owadobójczych spirali lub elektrofumigatorów.

Repelenty zawierają zazwyczaj jeden z trzech składników aktywnych. Najczęściej w składzie znajdziemy DEET (N,N-dietylo-m-toluamid), opracowany jeszcze w latach 50. ubiegłego wieku, który uznawany jest za najskuteczniejszy w odstraszaniu komarów, niemniej może on wywoływać reakcje alergiczne, zwłaszcza u osób wrażliwych.

fot. Ronald Langeveld on Unsplash

Podobną skutecznością cechuje się IR 3535 (ester etylowy N-acetylo-N-butylo-beta-alaniny), który jest bezpieczniejszy dla skóry i oczu.

Najnowszym składnikiem repelentów jest ikarydyna (2-(2-hydroksyetylo)piperydyno-1-karboksylan sec-butylu), która nie tylko uchodzi za bezpieczniejszą od poprzednich, ale dodatkowo przy wysokim stężeniu zapewnia dłuższe działanie. Środki odstraszające komary najczęściej mają postać aerozoli, sprayów, kremów czy emulsji do impregnowania odzieży.

Alternatywą dla środków chemicznych są olejki eteryczne, które także odstraszają owady, takie jak cytronelowy, bazyliowy, lawendowy czy eukaliptusowy. Warto jednak wiedzieć, że aplikowanie olejku na skórę również może wywołać reakcję alergiczną, zwłaszcza u dzieci.