Czym kosmeceutyki różnią się od dermokosmetyków? Działanie i przykłady

2024-02-07

Kosmeceutyki to kosmetyki o podwójnym działaniu - kosmetycznym i leczniczym. Posiadają w swoim składzie wiele substancji pielęgnacyjnych, ale dodatkowo oddziałują na procesy fizjologiczne, które zachodzą w skórze każdego człowieka. Ich działanie jest podobne do dermokosmetyków, gdyż spełniają funkcje lecznicze. Sprawdź, co je odróżnia. 

Czym są kosmeceutyki?

Kosmeceutyki można znaleźć nie tylko w drogeriach, ale także w aptekach, wraz z lekami. Ten fakt najlepiej opisuje ich istotę - to połączenie farmaceutyków z kosmetykami. 

Preparaty tego rodzaju posiadają nie tylko właściwości kosmetyczne, ale także działanie lecznicze, choć ograniczone. Pojęcie „kosmeceutyku” wprowadzono w latach 70. dla oznaczenia grupy produktów, które są wyrobem łączącym cechy leku i kosmetyku. 

W uregulowaniach prawnych nie istnieje pojęcie „kosmeceutyku”, a ustawodawca zdefiniował jedynie „kosmetyk”. Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 kosmetykiem jest każda substancja lub ich mieszanina przeznaczona do kontaktu z zewnętrznymi częściami ciała ludzkiego. 

Zgodnie z prawem farmaceutycznym (ustawa z dnia 6 września 2001 Prawo farmaceutyczne) produktem leczniczym jest substancja lub mieszanina substancji posiadająca na przykład właściwości zapobiegania lub leczenia chorób bądź jest podawana w celu przywrócenia fizjologicznych funkcji organizmu (art.1 ust.32). 

Z tego zapisu wyraźnie wynika, iż leki mogą zmieniać stan komórek, na przykład komórek skóry. Kosmeceutyk jest zatem połączeniem tych dwóch produktów i posiada następujące cechy:

• działanie pielęgnacyjne i upiększające,
• działanie lecznicze poprzez wpływanie na fizjologiczne zmiany zachodzące w skórze,
• wspomaganie leczenia określonych typów dermatoz.

Kosmetyki lecznicze 

Kosmeceutyki można nazwać kosmetykami leczniczymi. To bezpieczne produkty, których działanie jest silniejsze od tradycyjnych kosmetyków z uwagi na stężone oddziaływanie składników aktywnych oraz wykorzystywanie do ich produkcji substancji farmaceutycznych. 

Co to oznacza w praktyce dla przeciętnego użytkownika? Kosmeceutyki stosowane są w problemach skóry, dla których klasyczne produkty są za słabe i nie radzą sobie z konkretnym problemem, ale jednocześnie nie wymagają wsparcia lekami. 

O sile kosmeceutyków decydują przede wszystkim ich aktywne składniki, używane w procesie ich wytwarzania. Do takich należą:

• ceramidy, które zapewniają prawidłową odbudowę naskórka;
• substancje przeciwutleniające, które neutralizują wolne rodniki;
• peptydy, które stymulują proces gojenia ran i syntezę kolagenu;
• substancje przeciwzapalne, które łagodzą stany zapalne skóry;
• białka, które wspierają procesy komórkowe i przekazują sygnały pomiędzy naskórkiem a skórą właściwą;
• hydroksykwasy, które złuszczają naskórek;
• antyoksydanty, które zatrzymują procesy starzenia skóry;
• związki mineralne (np. cynku, miedzi czy selenu), które działają przeciwbakteryjnie i przyspieszają procesy gojenia skóry;
• ekstrakty roślinne (np. z kasztanowca, wierzby białej, arniki czy miłorzębu japońskiego), które działają przeciwzapalnie i przeciwutleniająco, poprawiając jednocześnie wygląd skóry.

Bogaty i „zdrowy” skład kosmeceutyków jest podstawą ich leczniczego działania, mimo iż nadal pozostają tylko kosmetykami (a nie lekami).

Przykłady kosmeceutyków

Kosmeceutyki przeznaczone są dla osób, które posiadają wrażliwą skórę oraz skłonności do problemów lub chorób skórnych. Kosmetolodzy zalecają je w sytuacjach, gdy tradycyjne kosmetyki nie przynoszą oczekiwanych rezultatów lub jako uzupełnienie specjalistycznego leczenia. 

Odpowiedni dobór tego rodzaju produktu łagodzi egzemy, a w wielu przypadkach jest wsparciem w leczeniu (zaleconym również przez lekarza dermatologa) uporczywych schorzeń dermatologicznych. 

Rynek oferuje kosmeceutyki w różnych formach. Wśród przykładów odnajdziemy m.in.:

• balsamy do ciała,
• maseczki do twarzy,
• żele myjące,
• kremy lecznicze do twarzy, które nie tylko pielęgnują i hamują procesy starzenia, ale także łagodzą stany zapalne i działają przeciwbakteryjnie,
• kremy antycellulitowe,
• serum do twarzy,
• kremy pod oczy.

Wiele osób poszukuje również kosmetyków do pielęgnacji włosów (szamponów i odżywek), które mają dodatkowo działanie lecznicze. Czym są kosmeceutyki trychologiczne? 

To produkty przeznaczone dla osób dotkniętych łysieniem lub posiadających osłabione i przerzedzone włosy. Ich działanie jest oparte na substancjach aktywnych, które pobudzają punkty wzrostu w mieszku włosowym i tym samym przyspieszają wzrost włosów.

Kosmeceutyki a dermokosmetyki

Jaka jest różnica pomiędzy kosmeceutykami a dermokosmetykami? Tak naprawdę te produkty różnią się nazwą, a obydwa rodzaje są specjalistycznymi preparatami do stosowania przy określonych problemach skórnych. 

Pojęcie „dermokosmetyku” powstało z połączenia dwóch słów – „kosmetyk” i „derma” czyli skóra. Nazwa zatem bardziej wskazuje na produkty dermatologiczne dla skóry i kojarzy się z leczeniem. 

Początkowo dermokosmetyki były dostępne tylko w aptekach, dlatego też nazywane są kosmetykami aptecznymi. 

Bibliografia:

1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. dotyczące produktów kosmetycznych,
2. Ustawa z dnia 6 września 2001 Prawo farmaceutyczne (Dz.U.2021.1977 z dnia 2021.10.29),
3. Ustawa z dnia 4 października 2018 r. o produktach kosmetycznych (Dz.U. 2018.2227 z dnia 2018.11.29),
4. S. Kuczyński „Kosmeceutyki – więcej niż kosmetyki”, Panacea, 1/2006,
5. D. Lipiak „Kosmeceutyki”, Świat Przemysłu Kosmetycznego, 03/2011,
6. S. Rzeźnik, K. Kordus, R. Śpiewak, Zakład Dermatologii Doświadczalnej i Kosmetologii, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, Kraków, „Kosmeceutyki” i „dermokosmetyki” - unikalna kategoria produktów do pielęgnacji skóry czy zwykły chwyt marketingowy?”, Estetologia Medyczna i Kosmetologia 2012; 2(4): 101-103.