Emocje psa i emocje opiekuna. Jak na siebie wpływają?

2024-07-30

To niesłychane, że jeszcze kilkadziesiąt lat temu nie wierzono, że psy przeżywają emocje. Ba! Są tacy ludzie, którzy do dziś w to nie wierzą. Ich zdaniem pies to mechaniczna istota, która powinna służyć człowiekowi. Nic bardziej mylnego. Psy, podobnie jak ludzie, przeżywają emocje. Więcej! Niektóre psy są zdolne do przeżywania większych emocji niż niektórzy ludzie.

Czy psy odczuwają emocje?

Nasi czworonożni przyjaciele mają w zasięgu swoich możliwości pełen wachlarz emocji. Nie są im obce takie emocje jak radość, smutek, złość, strach czy nuda. Wszystkie te emocje, które może przeżywać człowiek, może przeżywać również każdy pies. I ten fakt należy zaakceptować. 

Pracując z psami wielokrotnie widzę u nich różne emocje. W pamięci utkwił mi pewien owczarek podhalański, któremu podano jako gryzak wędzone ucho – pies zobaczył to ucho, powąchał, a wyraz jego pyska ewidentnie pokazał obrzydzenie. Nie tknął tego ucha – wyszedł z pomieszczenia.

Psy mają również zdolność widzenia, czucia i zrozumienia emocji u innych psów, a także u ludzi. Zatem z całą pewnością można rzec, że są empatyczne. Ta wiedza rzuca nam nowe światło na jakże bogaty wewnętrznie świat psów. 

Możemy spojrzeć na nie zupełnie z innej perspektywy, a jeśli mamy swojego psa, na pewno będziemy mogli powiedzieć, kiedy zagości u niego radość, a kiedy smutek. Podobnie z innymi emocjami. 

Dla kogoś, kto nie ma czworonoga, odróżnienie emocji u psów może być niezwykle trudne. Jednak opiekunowie to wiedzą. Przeważnie wiedzą.

Strach jedną z najbardziej dominujących emocji u psów

Jako behawiorystka mam za zadanie prawidłowo ocenić emocje, jakie przeżywa pies zachowujący się – zdaniem człowieka – problematycznie. Niestety, wiodącą emocją występującą u konsultowanych przeze mnie psów jest strach. 

Nie ma podziału na emocje dobre i złe. Każda z emocji jest potrzebna. One po prostu się pojawiają w konsekwencji tego, co psy widzą, słyszą i czują. Jednak te, które występują w nadmiarze, mogą przyczynić się do powstania wielu problemów z zachowaniem się czworonoga.

fot. Victor Grabarczyk on Unsplash

Gdybym zadała pytanie: jak zachowuje się pies, który się boi, być może większość osób odpowiedziałaby, że taki pies się trzęsie, ma podkulony ogon i ucieka. I – oczywiście – te osoby miałyby rację. 

Jednak ucieczka jest tylko jedną ze strategii, z których może skorzystać pies, gdy się przestraszy. Inną strategią, którą może wybrać pies, jest walka. 

Pies, który atakuje inne psy czy ludzi, również może przeżywać strach. Takim psom, ani żadnym innym, nie powinno się przyczepiać łatki „zły pies”. Walka jest sposobem na to, aby poradzić sobie ze strachem.

Jak pomóc psu, który się boi?

Oczywiście nikt nie chce, żeby jego pies kogokolwiek gryzł ani też nikt nie chce zostać ugryziony przez psa. Takie sytuacje jednak się zdarzają, ale na szczęście w naszym kraju jest wielu wykwalifikowanych specjalistów, którzy będą umieli pomóc opiekunowi w rozwiązaniu tego problemu. 

To, jakiej strategii użyje dany bojący się w danej chwili pies, zależy od bardzo wielu czynników. Przede wszystkim od tego, jakie ten pies miał wcześniejsze doświadczenia z bodźcami, wobec których zachowuje się agresywnie, czy przeżył traumę, jaki jest jego nastrój długoterminowy, jakie ma predyspozycje genetyczne i wiele innych.

W tym miejscu zatrzymam się na dłużej przy nastroju długoterminowym. Nastrój to – najprościej mówiąc – utrzymujące się przed dłuższy czas zabarwienie emocjonalne wszystkich przeżyć. 

Nastrój u psów może być obniżony, podwyższony oraz prawidłowy. Psy w prawidłowym nastroju długoterminowym rzadziej korzystają z ataku jako metody poradzenia sobie ze strachem.

Aby jednak nastrój psa był prawidłowy, to wszystkie potrzeby przynależne jego gatunkowi powinny być zaspokajane. Za odpowiednie zaspokojenie potrzeb odpowiada opiekun psa. 

fot. Andrew Pons on Unsplash

Każdy pies powinien mieć zapewnioną odpowiednią ilość spacerów, zabaw, prawidłowych kontaktów z ludźmi i innymi zwierzętami. Każdy powinien mieć stały dostęp do świeżej wody i dostosowanego do swoich potrzeb jedzenia. 

Zapewnienie psu odpowiedniej ilości snu na wygodnym dla niego miejscu również jest ważną potrzebą, o której opiekun powinien pamiętać.

Emocje psa a emocje opiekuna

Wracając do emocji nie mogę nie zauważyć, że emocje psa łączą się poniekąd z emocjami opiekuna. Opiekunowie, których psy prezentują zachowania problemowe wywołane konkretną emocją, sami zmieniają emocje. 

Jako przykład podam psa, który atakuje inne psy zbliżające się do niego. Opiekun wychodzi z takim psem na spacer i już – widząc z daleka obcego psa – denerwuje się. Pojawia się emocja złości, być może strachu lub inna. 

Emocje opiekuna natychmiast wpływają na emocje psa i sytuacja zamiast się polepszać, staje się bardziej drastyczna. Zaczyna się tworzyć emocjonalna pętla, w której ten duet – opiekun i pies – utknie na dłużej. 

Tylko stabilny emocjonalnie opiekun jest w stanie przekazać psu jasną i klarowną informację. Aby opiekun stał się stabilny emocjonalnie, zdecydowanie powinien wiedzieć, jakie emocje przeżywa jego pies i jak powinien się zachowywać wobec nich. 

Jednak aby się tego dowiedzieć, należy poprosić o pomoc. Nieraz jedno spotkanie z behawiorystą może wpłynąć na równowagę emocjonalną w ludzko-psiej rodzinie.

Zrozumienie podłoża emocjonalnego, które ma wpływ na zachowanie psa, to podstawa pracy. Nie wystarczy zmienić tylko zachowania – to nie rozwiąże żadnego problemu. 

Należy zmienić emocje, a w konsekwencji zmieni się zachowanie. Tylko wtedy problem zostanie trwale rozwiązany.