W Polsce każdego roku u 3,5 tys. kobiet zostaje zdiagnozowany rak szyjki macicy. O tym, dlaczego tak ważne jest badanie cytologiczne, opowiada dr n. med. Jakub Staniczek, ginekolog-położnik z Kliniki Położnictwa, Ginekologii i Ginekologii Onkologicznej Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.
Na początek wyjaśnijmy krótko, czym jest rak szyjki macicy?
Rak szyjki macicy jest jednym z najczęstszych nowotworów kobiecych. W 2020 r. na świecie wykryto 604 tys. nowych przypadków, a 342 tys. osób zmarło. Średni wiek kobiet, u których rozwija się ten nowotwór, waha się między 45 a 55 rokiem życia. Tymczasem we wczesnej fazie choroba jest niemal stuprocentowo wyleczalna.
Jak dochodzi do zachorowania?
Zakażenie zazwyczaj przenosi się drogą płciową. Rak rozwija się najczęściej w wyniku przetrwałej infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), do której dochodzi w 20 proc. przypadków. Czynnikami ryzyka są m.in.: wczesna inicjacja seksualna, posiadanie wielu partnerów seksualnych, ryzykowne zachowania seksualne czy przyjmowanie leków obniżających odporność, ale także niski status socjoekonomiczny, palenie papierosów czy podłoże genetyczne.
W jaki sposób można szybko wykryć chorobę?
W początkowym stadium rak szyjki macicy nie daje żadnych objawów. Pierwszym objawem jest krwawienie międzymiesiączkowe, po stosunku czy badaniu ginekologicznym. Niektóre pacjentki skarżą się na wodniste, śluzowate o nieprzyjemnym zapachu lub ropne upławy. Jest to niespecyficzny objaw i może być mylony z infekcjami pochwy. Zaawansowana choroba może objawiać się bólem w obrębie miednicy lub dolnej części pleców, promieniującym do nóg. Badaniem przesiewowym jest cytologia szyjki macicy, które powinno być wykonywane profilaktycznie co roku, podczas wizyty ginekologicznej. Cytologię należy wykonać trzy lata od pierwszego stosunku płciowego lub po ukończeniu 25 r.ż., lecz nie później niż w 30 r.ż. NFZ refunduje to badanie raz na trzy lata u kobiet między 25 a 59 r.ż.
Jak przebiega badanie?
Cytologia jest całkowicie bezbolesna! Polega ona na wprowadzeniu do pochwy wziernika, a następnie specjalnej szczoteczki, którą pobiera się wymaz z części pochwowej szyjki macicy. Zaleca się, aby badanie było przeprowadzane w pierwszej fazie cyklu, co najmniej 4 doby od zakończenia miesiączki, ale nie później niż 4 dni przed kolejną. W ciągu dwóch dni poprzedzających cytologię nie należy współżyć, stosować preparatów dopochwowych czy wykonywać dopochwowego badania USG.
A jak wygląda proces leczenia raka szyjki macicy?
Leczenie i rokowania zależą m.in. od zaawansowania choroby, stanu ogólnego chorej, wieku, chorób współistniejących, planów rozrodczych pacjentki oraz tego, czy jest ona w ciąży. Możliwe jest postępowanie operacyjne radykalne bądź oszczędzające płodność.
Czy jest jakiś sposób, aby uchronić się przed zachorowaniem?
Szczepienia przeciwko HPV mogą zapobiec większości przypadków raka szyjki macicy, o ile zostaną podane zanim dojdzie do zakażenia. Są one zalecane zdrowym dzieciom od 9. roku życia, nastolatkom i osobom dorosłym. W krajach, w których prowadzone są populacyjne szczepienia przeciwko HPV, odnotowano 90-procentową redukcję infekcji wirusem HPV i o 85 proc. mniej przypadków raka szyjki macicy. W Polsce szczepionka przeciwko HPV jest częściowo refundowana u osób od 9. r.ż. Dodatkowo niektóre samorządy organizują bezpłatne lub częściowo odpłatne szczepienia przeciwko HPV.
Jak przekonać kobiety do badań cytologicznych?
Według statystyk Krajowego Rejestru Nowotworów zaledwie 27 proc. Polek regularnie wykonuje cytologię. Zatrważające jest to, że prawie 30 proc. nigdy nie miało tego badania! Co gorsza, 40 proc. nowych przypadków raka szyjki macicy wykrywa się w stadium uniemożliwiającym pełne wyleczenie. Cytologia może ratować i realnie ratuje życie kobiet.
Podziel się artykułem ze znajomymi
Ukończyła studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. Od lat związana jest z tematyką spółdzielczości mieszkaniowej i spraw z zakresu procedury cywilnej. Regularnie współpracuje z kancelariami notarialnymi. Pasjonatka nie tylko prawnych zagadnień, ale także naturalnych kosmetyków i naturalngo dbania o skórę...
